Als u dit leest, ben ik met vakantie. Het woord vakantie is afgeleid van het Latijnse ‘vacatio’ en dat betekent ‘vrij van verplichtingen’. Voor ondernemers betekent vakantie ‘het negeren van verplichtingen’. Je bent niet vrij, maar je doet alsof. Wat helpt, is dat de klant over het algemeen er begrip voor heeft dat je hem tijdens je vakantie negeert. Het lijkt op ziek zijn. Ook dan accepteert de klant dat je ‘even’ niet levert. Het moet in beide gevallen niet te lang duren of te vaak voorkomen.
File van verplichtingen
Deze column is geschreven vlak voor mijn vakantie en dan is er bij mij altijd sprake van een file van verplichtingen, waarbij je van tevoren al weet dat niet iedere ‘auto’ nog op tijd thuis komt. Sterker nog je moet dan als een soort verkeersagent beslissen welke auto’s de vluchtstrook mogen gebruiken en welke auto’s in de rij blijven. Dat vind ik altijd een stressvolle periode omdat je – net als bij de eerste hulp – prioriteiten moet stellen. Welke ‘verwonding’ is erger dan de ander en je mag aan de patiënt niet vertellen waarom je voorrang hebt gegeven aan een acute hartaanval en niet aan zijn gebroken teen.
Onbenulligheid zonder schuld
Vakantie is voor mij dat ik geen prioriteiten meer hoef te stellen en ik kan besluiten om iets onbenulligs te doen, zonder uitleg, zonder schuldgevoel, gewoon omdat ik het wil. De duur en het aantal van de momenten waarop deze ultieme vrijheid wordt ervaren, neemt omgekeerd evenredig af met het aantal mensen dat je meeneemt op je vakantie. En naarmate de leeftijd van die mensen daalt tot de leeftijd van een kind, is die afname niet evenredig maar exponentieel. Er zijn zelfs vakanties geweest waarin door mij geen prioriteitsloze periodes zijn waargenomen.
Dit jaar ga ik voor het eerst een lange zomervakantie alleen met mijn vrouw op pad. De kinderen hebben in hun ogen de leeftijd van een volwassene bereikt en willen op hun eigen manier ‘prioriteitsloze momenten’ vieren. De vraag die mij aan de vooravond van mijn vakantie voortdurend bezig houdt, is of mijn stelling uit de vorige alinea klopt. Telt een echtgenote voor één gewoon mens en zal het aantal prioriteitsloze momenten tijdens mijn aanstaande vakantie dus enorm toenemen? Of zal blijken dat een echtgenote zich niet aan de evenredigheidsregel houdt…
Gelukkig zonder vakantie
Vakanties hebben mij dus bewust gemaakt van het bestaan prioriteitsloze momenten.
Deze prioriteitsloze momenten, geven mij een gevoel van vrijheid waar ik gelukkig van word. Naarmate ik (iets) ouder word vraag ik mij steeds meer af of het mogelijk is om ook in de perioden dat ik geen vakantie heb, deze prioriteitsloze momenten te beleven.
Ik heb gemerkt dat dit beter lukt als ik mijn eigenwaarde niet ontleen aan de waardering van de mensen jegens wie ik die verplichtingen op mij heb genomen. Toen ik (iets) jonger was, ben ik te vaak en te veel verplichtingen aangegaan om waardering te ontvangen voor de manier waarop ik die verplichtingen vervulde. Mijn eigenwaarde hing dan af van de hoeveelheid waardering.
Als je identiteit afhankelijk is van de waardering van mensen voor wat je doet, is vakantie slechts een tijdelijke periode waarin je verplichtingen kunt uitstellen zonder dat dit gevolgen heeft voor die waardering. Als je vrij bent van deze waardering, is het altijd vakantie.
Willem van den Eijkel
